Ο ντοπαρισμένος καπιταλισμός
Περί νεοφιλελευθερισμού ο λόγος. Αφορμή στάθηκε το άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη στην Καθημερινή, της 11ης Απριλίου του 2008, με τίτλο «Ανύπαρκτος αλλά ένοχος». Ο αρθρογράφος της εφημερίδας, έγραψε ένα κείμενο, δομημένο πάνω σε ένα επιχείρημα που αποτυπώνει ο τίτλος, και ένα τεκμήριο της Eurostat. Υποστηρίζει ότι ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός κατέρρευσε μετά το 89’, και απαντά στο τι είναι ο νεοφιλελευθερισμός, έχοντας στην προοπτική της απάντησής του, μόνο σκληροπυρηνικούς κομμουνιστές. Όντως το τεκμήριο δεν αμφισβητείται, είναι της Eurostat, αλλά αυτό δε σημαίνει και πολλά πράγματα. Η στατιστική ευτυχώς, όπως και η γλώσσα πολλές φορές, δεν ανταποκρίνεται απαραίτητα στην αλήθεια. Το ότι αυξήθηκε το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι δεδομένο, αλλά δεν αυξήθηκε εν κενώ, προφανώς αναπροσαρμόσθηκαν οι ανάγκες και τα οικονομικά μεγέθη και δεδομένα. Επίσης αυτή η άφοβη συνταύτιση των ελληνικών με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, μάλλον είναι γενικευτική, και επικίνδυνη. Αλλά ακόμη χειρότερη είναι η αίσθηση που δημιουργεί ο αρθρογράφος πολλές φορές ότι ο κόσμος είναι περιορισμένος από την Ιβηρική μέχρι την ενσωματωμένη Ανατολική Ευρώπη, μολονότι πιστεύει, όπως και ο Τόμας Φρίντμαν, ότι ο κόσμος είναι επίπεδος. Η συζήτηση περί παγκοσμιοποίησης είναι επίσης σημαντική αλλά παραλείπεται εδώ εσκεμμένα. Αρκεί να σημειωθεί ότι το επίπεδο μπορεί να ταυτιστεί ενίοτε και με το τέλμα.
Ομολογουμένως, κινούμαστε στα άκρα, όταν λέμε ότι το κράτος οφείλει να παράγει τις πινέζες και τα χαρτιά υγείας. Αντιστοίχως κινούμαστε στα άκρα, όταν άφοβα αφήνουμε σημαντικά δικαιώματα, σε μια απορρυθμισμένη αγορά, τον κατεξοχήν παγκοσμιοποιητικό φορέα. Παραδείγματος χάριν, την κρατική κοινωνική ασφάλιση, τη δημόσια υγεία και εκπαίδευση, τις αξιοπρεπείς συντάξεις. Όλα αυτά, που βρίσκονται υπ’ ατμόν, και πολλά έχουν ήδη περάσει στην ιδιωτική πρωτοβουλία (υπενθυμίζω ότι κάθε σοβαρός επιχειρηματίας οφείλει να έχει κέρδη και το σοβαρό κράτος να προστατεύει τους πολίτες του), είναι πολιτισμικά αγαθά, του δυτικού κόσμου. Εκτός κι αν αυτό που βολεύει μόνο, είναι κάποια κατάλοιπα του φιλελεύθερου ουμανισμού (καλά κι αυτά), αλλά που δεν έχουν ακόμη τη δυνατότητα να αποκτήσουν ανταλλακτική αξία.
Διότι, προφανώς, η παγκοσμιοποίηση είναι πετυχημένη, μόνον κατά το οικονομικό της σκέλος, και όχι το πολιτικό. Τα κράτη όμως, που φέρουν το άχθος των εξοπλισμών, ακόμη πληρώνουν τα κέρατά τους τα τράγια, σε εξοπλισμούς, για παράδειγμα. Ο φονταμενταλισμός της αγοράς, δηλαδή ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, είναι απλά ο πιο σκληρός καπιταλισμός από την Βιομηχανική Επανάσταση. Για να αποφύγουμε τις παρεξηγήσεις, ας μη μπούμε σε μια ιδεολογική συζήτηση για την ουσία του νεοφιλελευθερισμού- δεν υπάρχει. Είναι η νέα εκδοχή, που τυγχάνει να ταυτίζεται με το πλέον σκληρό πρόσωπο των πολυεθνικών, που κινούν τα οικονομικά νήματα. Οι επιπτώσεις είναι γενικότερες, αρκεί να κοιτάξουμε λίγο μακρύτερα από τη μύτη μας, σε εκείνους που περιμένουν από μια σαθρή αγορά, των hedge funds, του υψηλού ρίσκου και των χρημάτων που είναι φαντάσματα, να καταπολεμήσει τη φτώχεια, να δώσει ψωμί κτλ. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να ρίξει από το τραπέζι της, κάποια ψίχουλα, αλλά στο σημείο που έχει φτάσει ο κόσμος ακόμη και με αυτό ευχαριστιόμαστε.
Δεν υπάρχει σήμερα παγκόσμιος έλεγχος στις οικονομικές επεκτάσεις. Το να θεωρούμε δεδομένο ότι ο καπιταλισμός θα λειτουργήσει σωστά από μόνος του, ουσιοκρατικά, σε ένα πρακτικό επίπεδο, είναι εξίσου ουτοπικό με τα κοινόβια του Σαιν Σιμόν, του φιλελεύθερου σοσιαλισμού.
Ερώτηση. Αφού πρέπει να λειτουργεί καλά ο καπιταλισμός, γιατί η Northern Rock στη Βρετανία δεν κατέρρευσε, εφόσον πήρε το ρίσκο και έχασε; Απάντηση. Την έσωσε η κρατικοποίησή της, από τον Γκόρντον Μπράουν, του σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος που κυβερνά. Ας άφηναν την Northern Rock να λουστεί τις συνέπειες. Τι έγινε με τη Societe Generale στη Γαλλία, κάτι παρόμοιο. Τι γίνεται σε θεωρητικό επίπεδο πλέον. Ξανακοιτάζουν τον Μάρξ και τον Κέϊνς, να ανοίξουν τα στραβά τους. Αν ο κομμουνισμός κατέρρευσε ως ιδεολογία, ήταν γιατί δεν είχε θεωρητικά ερείσματα. Ο νεοφιλελευθερισμός πορεύεται άλογα, σαν κάποιον που βλέπει μακριά ένα ευωδιαστό φαγητό, αλλά έχει ξεχάσει να δει, ότι μεσολαβούν δεκάδες τρύπες. Αυτού του είδους ο καπιταλισμός, τίναξε στον αέρα την φτώχεια στην Ευρώπη, και ανάγκασε τους Αργεντίνους να σφάζουν μοσχάρια στο Μπουένος Άϊρες, κλέβοντας τα από φορτηγά, μόνο και μόνο για να φάνε. Θυμίζω Πινοσέτ και τώρα Ουρίμπε (Κολομβία). Αυτού του είδους ο καπιταλισμός, ο ανήθικος καπιταλισμός, δε θα μπορεί να δώσει ψωμί και νερό σε λίγα χρόνια. Και για να πετάξουμε από πάνω μας τη ρετσινιά της κινδυνολογίας, που τη βλέπουμε να έρχεται, ας πούμε στους διαφωνούντες να δουν τι γίνεται στην Κίνα, τη Βραζιλία και την Ινδία. Ακούμε συνεχώς για τα τέρατα της οικονομίας, που αναπτύσσονται ραγδαίως. Αναπτύσσεται ραγδαία η οικονομία, που είναι αποκομμένη από την κοινωνική βάση. Να συμφωνήσουμε ότι επί Μάο οι Κινέζοι ήταν ένα μαύρο χάλι, αλλά τώρα μήπως έχει αλλάξει κάτι; Μη ξεχνάτε ότι η Κίνα εφαρμόζει τον κρατικονεοφιλελευθερισμό (ελεγχόμενο καπιταλισμό, χμμ κι αν πετύχει τι γίνεται;) στην οικονομία, και τη δικτατορία στην κοινωνικοπολιτική της υπόσταση.
Το γεγονός ότι επικαλούνται πολλοί, ως επιχειρήματα, είτε το ένα είτε το άλλο, έτσι απροκάλυπτα αποσυνδεδεμένα, αποδεικνύει αυτό που προαναφέρθηκε. Ότι ο νεοφιλελευθερισμός αφορά τα χρηματιστήρια, τις πολυεθνικές και την πρώτη δύναμη που κυβερνά τον κόσμο, την οικονομική. Όχι τους πολίτες( ή καλύτερα τους καταναλωτές). Επιτέλους ως πότε το ρίσκο θα είναι ιδιωτικό και οι συνέπειες κοινωνικές; Πρόσφατα ο Ιγνάσιο Ραμονέ, είπε στην Αθήνα, ότι σήμερα είναι προτιμότερο να γεννηθείς ευρωπαία αγελάδα, παρά αφρικανός (μεγαλύτερη η χρηματοδότηση του ζώου από το μεροκάματο του ανθρώπου). Έτσι είναι, σήμερα αγωνίζεσαι για να αποδείξεις κυριολεκτικά ότι δεν είσαι ελέφαντας, ότι δεν είσαι ζώο…
Κι αν πρέπει να είμαστε ειλικρινείς, οφείλουμε να πούμε ότι ο κόσμος εξελισσόμενος, δεν πάει πάντα προς τη σωστή κατεύθυνση. Είναι θέμα προοπτικής. Να προσδιορίζεις τη θέση σου και να ξέρεις την οντολογία σου. Αν κοιτάξεις πίσω, θα δεις τα χειρότερα. Αν κοιτάξεις μπροστά θα δεις θολό τοπίο. Ποιος άραγε το έχει συνδέσει με κάτι αποκλειστικά θετικό. Ο Νίτσε το είπε, «είναι νύχτα, και όλο θα νυχτώνει», αν δεν καταλάβουμε ότι οι αριθμοί και το χρήμα, δεν υποκαθιστούν τον άνθρωπο.
Ο νεοφιλελευθερισμός, ο ντοπαρισμένος καπιταλισμός, με τα κράτη αφυδατωμένα, θα ρουφήξει τα πάντα. Τα σημάδια είναι προφανή. Πολλοί δε θα έχουν την ευκαιρία να καταλάβουν τον άκρατη αισιοδοξία τους, θα τους έχουν φάει τα βαμπίρ. Επιτέλους αυτός ο προκλητικός καπιταλισμός, δεν αφορά μόνο τον Μίλτον Φρίντμαν ή τον συγκεντρωτικό κρατισμό του Λένιν!
Ομολογουμένως, κινούμαστε στα άκρα, όταν λέμε ότι το κράτος οφείλει να παράγει τις πινέζες και τα χαρτιά υγείας. Αντιστοίχως κινούμαστε στα άκρα, όταν άφοβα αφήνουμε σημαντικά δικαιώματα, σε μια απορρυθμισμένη αγορά, τον κατεξοχήν παγκοσμιοποιητικό φορέα. Παραδείγματος χάριν, την κρατική κοινωνική ασφάλιση, τη δημόσια υγεία και εκπαίδευση, τις αξιοπρεπείς συντάξεις. Όλα αυτά, που βρίσκονται υπ’ ατμόν, και πολλά έχουν ήδη περάσει στην ιδιωτική πρωτοβουλία (υπενθυμίζω ότι κάθε σοβαρός επιχειρηματίας οφείλει να έχει κέρδη και το σοβαρό κράτος να προστατεύει τους πολίτες του), είναι πολιτισμικά αγαθά, του δυτικού κόσμου. Εκτός κι αν αυτό που βολεύει μόνο, είναι κάποια κατάλοιπα του φιλελεύθερου ουμανισμού (καλά κι αυτά), αλλά που δεν έχουν ακόμη τη δυνατότητα να αποκτήσουν ανταλλακτική αξία.
Διότι, προφανώς, η παγκοσμιοποίηση είναι πετυχημένη, μόνον κατά το οικονομικό της σκέλος, και όχι το πολιτικό. Τα κράτη όμως, που φέρουν το άχθος των εξοπλισμών, ακόμη πληρώνουν τα κέρατά τους τα τράγια, σε εξοπλισμούς, για παράδειγμα. Ο φονταμενταλισμός της αγοράς, δηλαδή ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, είναι απλά ο πιο σκληρός καπιταλισμός από την Βιομηχανική Επανάσταση. Για να αποφύγουμε τις παρεξηγήσεις, ας μη μπούμε σε μια ιδεολογική συζήτηση για την ουσία του νεοφιλελευθερισμού- δεν υπάρχει. Είναι η νέα εκδοχή, που τυγχάνει να ταυτίζεται με το πλέον σκληρό πρόσωπο των πολυεθνικών, που κινούν τα οικονομικά νήματα. Οι επιπτώσεις είναι γενικότερες, αρκεί να κοιτάξουμε λίγο μακρύτερα από τη μύτη μας, σε εκείνους που περιμένουν από μια σαθρή αγορά, των hedge funds, του υψηλού ρίσκου και των χρημάτων που είναι φαντάσματα, να καταπολεμήσει τη φτώχεια, να δώσει ψωμί κτλ. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να ρίξει από το τραπέζι της, κάποια ψίχουλα, αλλά στο σημείο που έχει φτάσει ο κόσμος ακόμη και με αυτό ευχαριστιόμαστε.
Δεν υπάρχει σήμερα παγκόσμιος έλεγχος στις οικονομικές επεκτάσεις. Το να θεωρούμε δεδομένο ότι ο καπιταλισμός θα λειτουργήσει σωστά από μόνος του, ουσιοκρατικά, σε ένα πρακτικό επίπεδο, είναι εξίσου ουτοπικό με τα κοινόβια του Σαιν Σιμόν, του φιλελεύθερου σοσιαλισμού.
Ερώτηση. Αφού πρέπει να λειτουργεί καλά ο καπιταλισμός, γιατί η Northern Rock στη Βρετανία δεν κατέρρευσε, εφόσον πήρε το ρίσκο και έχασε; Απάντηση. Την έσωσε η κρατικοποίησή της, από τον Γκόρντον Μπράουν, του σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος που κυβερνά. Ας άφηναν την Northern Rock να λουστεί τις συνέπειες. Τι έγινε με τη Societe Generale στη Γαλλία, κάτι παρόμοιο. Τι γίνεται σε θεωρητικό επίπεδο πλέον. Ξανακοιτάζουν τον Μάρξ και τον Κέϊνς, να ανοίξουν τα στραβά τους. Αν ο κομμουνισμός κατέρρευσε ως ιδεολογία, ήταν γιατί δεν είχε θεωρητικά ερείσματα. Ο νεοφιλελευθερισμός πορεύεται άλογα, σαν κάποιον που βλέπει μακριά ένα ευωδιαστό φαγητό, αλλά έχει ξεχάσει να δει, ότι μεσολαβούν δεκάδες τρύπες. Αυτού του είδους ο καπιταλισμός, τίναξε στον αέρα την φτώχεια στην Ευρώπη, και ανάγκασε τους Αργεντίνους να σφάζουν μοσχάρια στο Μπουένος Άϊρες, κλέβοντας τα από φορτηγά, μόνο και μόνο για να φάνε. Θυμίζω Πινοσέτ και τώρα Ουρίμπε (Κολομβία). Αυτού του είδους ο καπιταλισμός, ο ανήθικος καπιταλισμός, δε θα μπορεί να δώσει ψωμί και νερό σε λίγα χρόνια. Και για να πετάξουμε από πάνω μας τη ρετσινιά της κινδυνολογίας, που τη βλέπουμε να έρχεται, ας πούμε στους διαφωνούντες να δουν τι γίνεται στην Κίνα, τη Βραζιλία και την Ινδία. Ακούμε συνεχώς για τα τέρατα της οικονομίας, που αναπτύσσονται ραγδαίως. Αναπτύσσεται ραγδαία η οικονομία, που είναι αποκομμένη από την κοινωνική βάση. Να συμφωνήσουμε ότι επί Μάο οι Κινέζοι ήταν ένα μαύρο χάλι, αλλά τώρα μήπως έχει αλλάξει κάτι; Μη ξεχνάτε ότι η Κίνα εφαρμόζει τον κρατικονεοφιλελευθερισμό (ελεγχόμενο καπιταλισμό, χμμ κι αν πετύχει τι γίνεται;) στην οικονομία, και τη δικτατορία στην κοινωνικοπολιτική της υπόσταση.
Το γεγονός ότι επικαλούνται πολλοί, ως επιχειρήματα, είτε το ένα είτε το άλλο, έτσι απροκάλυπτα αποσυνδεδεμένα, αποδεικνύει αυτό που προαναφέρθηκε. Ότι ο νεοφιλελευθερισμός αφορά τα χρηματιστήρια, τις πολυεθνικές και την πρώτη δύναμη που κυβερνά τον κόσμο, την οικονομική. Όχι τους πολίτες( ή καλύτερα τους καταναλωτές). Επιτέλους ως πότε το ρίσκο θα είναι ιδιωτικό και οι συνέπειες κοινωνικές; Πρόσφατα ο Ιγνάσιο Ραμονέ, είπε στην Αθήνα, ότι σήμερα είναι προτιμότερο να γεννηθείς ευρωπαία αγελάδα, παρά αφρικανός (μεγαλύτερη η χρηματοδότηση του ζώου από το μεροκάματο του ανθρώπου). Έτσι είναι, σήμερα αγωνίζεσαι για να αποδείξεις κυριολεκτικά ότι δεν είσαι ελέφαντας, ότι δεν είσαι ζώο…
Κι αν πρέπει να είμαστε ειλικρινείς, οφείλουμε να πούμε ότι ο κόσμος εξελισσόμενος, δεν πάει πάντα προς τη σωστή κατεύθυνση. Είναι θέμα προοπτικής. Να προσδιορίζεις τη θέση σου και να ξέρεις την οντολογία σου. Αν κοιτάξεις πίσω, θα δεις τα χειρότερα. Αν κοιτάξεις μπροστά θα δεις θολό τοπίο. Ποιος άραγε το έχει συνδέσει με κάτι αποκλειστικά θετικό. Ο Νίτσε το είπε, «είναι νύχτα, και όλο θα νυχτώνει», αν δεν καταλάβουμε ότι οι αριθμοί και το χρήμα, δεν υποκαθιστούν τον άνθρωπο.
Ο νεοφιλελευθερισμός, ο ντοπαρισμένος καπιταλισμός, με τα κράτη αφυδατωμένα, θα ρουφήξει τα πάντα. Τα σημάδια είναι προφανή. Πολλοί δε θα έχουν την ευκαιρία να καταλάβουν τον άκρατη αισιοδοξία τους, θα τους έχουν φάει τα βαμπίρ. Επιτέλους αυτός ο προκλητικός καπιταλισμός, δεν αφορά μόνο τον Μίλτον Φρίντμαν ή τον συγκεντρωτικό κρατισμό του Λένιν!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου